-Σε πόσες γλώσσες έχει μεταφραστεί η "Οδύσσεια";
Αγγλικά, Kimon Friar, εκδόσεις Simon and Schuster, Νέα Υόρκη, 1958· Γερμανικά, Gustav A. Conrabi, εκδόσεις Kurt Desch, Μόναχο, 1973· Ισπανικά, Miguel Castillo Didier, εκδόσεις Planeta, Βαρκελώνη, 1975· Γαλλικά, Jacqueline Moatti, εκδόσεις Richelieu, Παρίσι, 1968· Plon, Παρίσι, 1971· Σουηδικά, Gottfried Grunewald, εκδόσεις Paul Aströms, Jonsered, 1990 και Κορεατικά, Ahn Jeung-Hyo, εκδόσεις Koryeowon, Σεούλ, 2008.
-Είναι γνωστό ότι ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, αλλά πότε ακριβώς;
Στον σταυρό που τοποθετήθηκε πάνω στον τάφο του, την ημέρα της ενταφής του, αναγράφεται ως έτος γεννήσεως το 1881. Σύμφωνα όμως με ένα επίσημο έγγραφο που παρέδωσε στην Εταιρεία μας ο Γιώργος Ανεμογιάννης, η ακριβής ημερομηνία γεννήσεώς του είναι η 18η Φεβρουαρίου 1883. Την ίδια ημερομηνία αναφέρει και ο Παντελής Πρεβελάκης, σε όλα τα μελετήματά του για τον Καζαντζάκη.
-Διετέλεσε Υπουργός Παιδείας;
Το Νοέμβριο του 1945 οι αθηναϊκές εφημερίδες είχαν αναγγείλει πράγματι ότι ο Πρωθυπουργός Θ. Σοφούλης του είχε αναθέσει το Υπουργείο Παιδείας. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι, για πολιτικούς λόγους, διορίστηκε Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Σοφούλη, στις 26 Νοεμβρίου 1945. Παραιτήθηκε ύστερα από ενάμιση μήνα, στις 11 Ιανουαρίου 1946.
-Γιατί το τελικό «ς» του ονόματός του παραλείπεται στη γαλλική εκδοχή του επωνύμου του;
Διότι ο ίδιος είχε αποφασίσει, ήδη από την πρώτη του νεότητα, να γράφει το όνομά του στα γαλλικά ως “Nikos Kazantzaki” και όχι ως “Nikos Kazantzakis”. Η Ελένη Καζαντζάκη μας έχει διαβεβαιώσει επανειλημμένα ότι δε θέλησε ποτέ να αλλάξει αυτόν τον τρόπο γραφής του επωνύμου του.
-Από τα 21 «κάντα» που έγραψε ο Καζαντζάκης (συλλογή Τερτσίνες), ένα είναι αφιερωμένο στον Χιντεγιόσι. Ποιος ήταν ακριβώς;
Είναι γνωστή η προσήλωση του Καζαντζάκη στους μεγάλους ήρωες, τις «μεγάλες ψυχές», όπως τους αποκαλούσε, που έβαλαν τη σφραγίδα τους σε μια ολόκληρη εποχή. Ανάμεσα σ’ αυτούς που θαύμαζε, ήταν και ο Ιάπωνας στρατηγός Χιντεγιόσι, (1537-1598), μια μεγάλη μορφή της ιαπωνικής ιστορίας που κατόρθωσε, ύστερα από πολυετείς αγώνες, να ενοποιήσει τη χώρα του και να φέρει την ειρήνη στο λαό της. Ήταν άνθρωπος πολύπλοκος, με μεγάλες πολιτικές ικανότητες, παρορμητικός και ανελέητος, αλλά και ψυχικά γενναιόδωρος, έτοιμος πάντα να τα παίξει όλα για όλα προκειμένου να πετύχει το σκοπό του. Ωστόσο, αυτός ο άνθρωπος της δράσης, είχε επίγνωση της ματαιότητας των ανθρώπινων εγχειρημάτων.
-Είναι γνωστό ότι ο Καζαντζάκης ήταν στ’ αλήθεια φτωχός πριν γνωρίσει την παγκόσμια δόξα. Πού έβρισκε λοιπόν τα χρήματα για όλα αυτά τα ταξίδια;
Ο Καζαντζάκης δεν είχε ποτέ ένα σταθερό εισόδημα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία ώστε να καλύπτει τα έξοδα των περιπλανήσεών του. Άλλωστε, από την αλληλογραφία του φαίνεται καθαρά πόσο τον απασχολούσαν οι οικονομικές στενοχώριες του.
Ήταν πάντα αφοσιωμένος στη δημιουργική του εργασία. Ωστόσο, αναλάμβανε κατά καιρούς να κάνει διάφορες μεταφράσεις ή διασκευές έργων για βιοποριστικούς και μόνο λόγους. Κατόρθωνε επίσης να ταξιδεύει σε διάφορες μακρινές χώρες, στη Σοβιετική Ένωση, στην Ισπανία, στην Κίνα, στην Ιαπωνία, ως απεσταλμένος διαφόρων αθηναϊκών εφημερίδων, οι οποίες φυσικά του κάλυπταν τα έξοδα. Άλλοτε πάλι πραγματοποιούσε τα ταξίδια του ως προσκεκλημένος κάποιας ξένης κρατικής αρχής, όπως επί παραδείγματι το ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση το 1927 για να συμμετάσχει στον εορτασμό για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής επανάστασης, τα δύο ταξίδια του στην Αγγλία το 1939 και 1946 ύστερα από πρόσκληση του Βρετανικού Συμβουλίου, καθώς και το τελευταίο πριν από το θάνατό του ταξίδι στην Κίνα όπου ήταν επίσημος προσκεκλημένος της Κινεζικής κυβέρνησης.
-Θα ήθελα να μάθω ποια ήταν ακριβώς η οικογενειακή κατάσταση του Νίκου Καζαντζάκη, αν είχε παιδιά, εγγόνια κλπ.
Ο Νίκος Καζαντζάκης παντρεύτηκε δύο φορές, την πρώτη φορά με τη Γαλάτεια Αλεξίου και τη δεύτερη με την Ελένη Σαμίου (βλ. «Βιογραφία»). Δεν απέκτησε παιδιά ούτε από τον πρώτο ούτε από το δεύτερο γάμο του. Πολλά χρόνια μετά το θάνατό του (που συνέβη το 1957), η χήρα του Ελένη υιοθέτησε τον Κύπριο Πάτροκλο Σταύρου, ο οποίος ήταν ήδη παντρεμένος με τη Μαίρη Ροδίου. Τόσο ο Πάτροκλος, όσο και η Μαίρη Σταύρου, και πολύ περισσότερο η κόρη τους Νίκη (που γεννήθηκε πολύ μετά το θάνατο του συγγραφέα), δεν συνάντησαν ποτέ τον Νίκο Καζαντζάκη όσο ζούσε. Τα περί εγγονής του Καζαντζάκη κλπ., δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Μετά την υιοθεσία, η Ελένη Καζαντζάκη έμεινε για ένα χρονικό διάστημα και μέχρι το θάνατό της (από το Μάιο 1989 έως το Φεβρουάριο 2004) στο σπίτι της οικογένειας Ροδίου (πατρικό σπίτι της Μαίρης Σταύρου), στη Βούλα Αττικής. Το σπίτι αυτό δεν είχε ποτέ καμία σχέση με τον Νίκο Καζαντζάκη, ούτε και βρίσκεται εκεί η «ψυχή» του, όπως ανέφερε πρόσφατα σε μια συνέντευξή της η Μαίρη Σταύρου. Η μνήμη του Καζαντζάκη βρίσκεται παντού: εκεί όπου έζησε, εκεί απ’ όπου πέρασε και προπάντων στις καρδιές όσων τον διάβασαν και τον αγάπησαν –και είναι εκατοντάδες χιλιάδες σ’ όλο τον κόσμο.
-Το 2007 εορτάστηκε η 50ή επέτειος από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη. Δεν θα έπρεπε να είχε κυκλοφορήσει κάποιο αναμνηστικό γραμματόσημο με την ευκαιρία της σημαντικής αυτής επετείου;
Το 2005, δύο χρόνια πριν από την επέτειο, η Εταιρεία μας έστειλε επιστολή στην ταχυδρομική υπηρεσία τόσο της Ελλάδας, όσο και της Κύπρου, ζητώντας την έκδοση του ειδικού αυτού γραμματοσήμου. Και στις δύο περιπτώσεις, η απάντηση ήταν αρνητική. Κρίμα!
-Τι χρηματικούς πόρους έχει η Εταιρεία;
Η κύρια πηγή εσόδων είναι οι συνδρομές των μελών, τις οποίες εισπράττουν και διαχειρίζονται τα Τμήματα, εκτός από το ποσόν που καλύπτει τη συνδρομή στην επιθεώρηση Le Regard crétois, το οποίο εισπράττεται από τα Τμήματα και αποστέλλεται στη Συντονιστική Επιτροπή. Εξάλλου, οι εκδηλώσεις μας συγχρηματοδοτούνται από τους τοπικούς φορείς (από τις δημοτικές αρχές, τους ιδιωτικούς φορείς, τα αρμόδια υπουργεία), οι οποίοι συμμετέχουν στις δαπάνες ταξιδίου και διαμονής των ομιλητών. Άλλη πηγή εσόδων είναι οι δωρεές των μελών μας και των συμπαθούντων. Όλες αυτές οι χρηματοδοτήσεις δημοσιοποιούνται ανελλιπώς, αναφερόμενες στο ενημερωτικό δελτίο “Synthesis”.
Τέλος, οι υπεύθυνοι της Εταιρείας που έχουν τη σχετική δυνατότητα, καταβάλλουν εξ ιδίων τις δαπάνες για τα ταξίδια τους. Πρόκειται συγκεκριμένα για τον Γιώργο Στασινάκη, την Κλεοπάτρα Πρίφτη και την Αθηνά Βουγιούκα.
-Πήγαμε πολλές φορές στη Στούπα για να επισκεφτούμε το περίφημο λιγνιτωρυχείο που εκμεταλλεύθηκε ο Καζαντζάκης μαζί με τον Ζορμπά. Μας έκανε εντύπωση, κάθε φορά, το γεγονός ότι σε κανένα από τα ενημερωτικά-διαφημιστικά φυλλάδια του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης δεν αναφέρεται το σημαντικό αυτό επεισόδιο στη ζωή του Καζαντζάκη.
Και εμείς έχουμε διαπιστώσει αυτό το κενό. Στις 12 Μαΐου 2008, αποστείλαμε συστημένη επιστολή στον Υπουργό Τουριστικής Ανάπτυξης, εκφράζοντας την απορία μας και ζητώντας την κάλυψη αυτού του κενού. Δεν πήραμε καμία απολύτως απάντηση μέχρι σήμερα...